Dostępność w sieci, czyli jak projektować strony internetowe dla osób z niepełnosprawnościami

Dostępność w sieci jest jednym z kluczowych elementów przy projektowaniu produktów cyfrowych przeznaczonych dla szerokiej grupy odbiorców. Wdrożenie odpowiednich standardów daje możliwość interakcji z produktem osobom, które borykają się z ograniczeniami takimi jak problemy ze wzrokiem, słuchem, kłopotami z mową, trudnościami w uczeniu się, ograniczeniami poznawczymi, ruchowymi, lingwistycznymi czy też neurologicznymi.

Szczególną rolę odgrywają one przy projektowaniu stron internetowych i aplikacji mobilnych dla podmiotów publicznych, które muszą być dostępne dla każdego, bez względu na wiek, czy stan zdrowia.

Organizacją odpowiedzialną za przygotowywanie odpowiednich wytycznych jest World Wide Web Consortium, a sam standard nosi nazwę Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Najnowszą odsłoną jest WCAG 2.1, niosący za sobą szereg usprawnień i ułatwień. W poniższym artykule postaram się wyjaśnić, dlaczego wdrażanie wytycznych dotyczących dostępności w sieci jest tak bardzo ważne przy projektowaniu stron internetowych.

Dlaczego zapewnienie dostępności w sieci jest tak ważne?

Coraz więcej życiowych aspektów, takich jak edukacja, ochrona zdrowia, biznes lub załatwianie spraw urzędowych jest przenoszonych do sieci, dlatego jasnym jest fakt, iż wszystkie te usługi muszą być dostępne dla każdego. Według przeprowadzonych badań w Polsce żyje od 4 do 7,7 mln osób z różnymi dysfunkcjami, które przekładają się na życie codzienne dlatego, aby takim osobom umożliwić łatwy dostęp do serwisu, należy spełnić ściśle określone wymogi, takie jak np. zachowanie odpowiednich kontrastów, użycie odpowiedniego rozmiaru fontu, czy przygotowanie alternatywnych opisów dla zdjęć na stronie.

Co obejmuje standard WCAG 2.1?

W skład standardu WCAG wchodzą cztery podstawowe zagadnienia:

• Postrzegalność, czyli odpowiednie podanie przedstawionych informacji, tak, aby osoby z różnymi ograniczeniami mogły bez przeszkód korzystać z serwisu.
• Funkcjonalność — dostępność kontrolek i innych komponentów witryny dla osób z np. ograniczeniami ruchowymi, czyli umożliwienie korzystania z klawiatury zamiast myszki.
• Zrozumiałość — wszystkie treści i język na stronie powinny być podane w sposób zrozumiały, tak aby czytnik ekranu mógł odpowiednio odczytać stronę.
• Solidność — strona powinna być wykonana w sposób, który umożliwi jej długotrwałe działanie, a sam projekt powinien uwzględniać wszystkie możliwe stany elementów aktywnych.

Jak osoby z dysfunkcjami korzystają z serwisów internetowych?

• Użytkownicy niewidomi i ociemniali — dla tej grupy osób korzystanie z Internetu odbywa się przy pomocy syntezatora mowy oraz czytnika ekranu poprzez głosowe odczytywanie zawartości strony.
• Użytkownicy niedowidzący — w tym przypadku korzystanie z syntezatora mowy i czytnika nie jest konieczne, jednak muszą zostać zachowane odpowiednie rozmiary prezentowanych treści  lub narzędzia, które umożliwią powiększenie treści strony.
• Użytkownicy z zaburzeniami widzenia barw — takie osoby mogą z powodzeniem korzystać z zasobów serwisów internetowych, jednak w przypadku braku zachowania odpowiednich kontrastów oraz nadmiernym użyciem kolorów może to być utrudnione.
• Użytkownicy niesłyszący — dużym ułatwieniem dla osób niesłyszących są napisy i transkrypcje, które należy dołączać do plików multimedialnych. Inną opcją jest dołączanie lektora języka migowego.
• Użytkownicy niepełnosprawni ruchowo — dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technicznym osoby z ograniczoną możliwością ruchu mogą obsługiwać komputery za pomocą komend głosowych. Ta metoda niestety nie jest popularna w naszym kraju przez brak odpowiedniego oprogramowania obsługującego język polski.

Kiedy dostępność cyfrowa jest wymagana?

Dostępność cyfrowa może być regulowana prawnie w przypadku, kiedy tworzymy projekt dla podmiotu publicznego lub organizacji, która oferuje usługi dla szerokiej grupy docelowej. Zastosowanie się do standardów jest kluczowym wymogiem przy tego typu projektach, a ich brak może zostać objęty karą, jeśli umowa zawiera takie wymaganie.

Kto jest odpowiedzialny za zapewnienie dostępności?

Z całą pewnością zapewnienie możliwości korzystania z serwisu osobom niepełnosprawnym jest zadaniem nie jednej osoby, a całego zespołu, który musi skoordynować swoje działania tak, aby stworzyć produkt odpowiadający wszystkim wymaganiom. W skład takiego zespołu powinni wchodzić:

Właściciel serwisu

Główna odpowiedzialność za dostępność serwisu spada na jego właściciela, który jest zobowiązany zadbać o odpowiednie zaplanowanie i skoordynowanie działań zespołu projektowego, tak aby nie została pominięta żadna kwestia związana z dostępnością.

Redaktor

Kolejną osobą jest redaktor, który podczas wprowadzania danych na stronę musi zadbać o wszystkie zagadnienia związane z WCAG. Każda osoba pełniąca tę funkcję powinna zostać przeszkolona pod względem obowiązujących standardów.

Projektant

Tworzenie serwisów z zachowaniem wszystkich wymaganych zasad dostępności jest zadaniem wykwalifikowanego projektanta, który na etapie tworzenia musi zadbać o wszystkie aspekty wizualne usprawniające obsługę serwisu osobom z ograniczeniami.

Programista

Osobą odpowiedzialną za odpowiednie działanie i wdrożenie projektu jest programista, którego zadaniem jest zadbanie o wszystkie aspekty związane z dostępnością oraz zgodność z zaprojektowanymi makietami.

Osoby z niepełnosprawnościami są uczestnikami życia w sieci

W dobie internetyzacji i digitalizacji dostępność cyfrowa jest niezwykle ważna. Wokół nas żyje wiele osób z niepełnosprawnościami — nie zawsze widocznych gołym okiem. Poświęcenie uwagi na wdrożenie wytycznych WCAG zapewni swobodny dostęp do treści tworzonego lub przebudowywanego serwisu wszystkim użytkownikom. Jest to ważny aspekt, który pozwoli szerszemu gronu odbiorców korzystać z serwisu. Ważną kwestią w przypadku projektowania stron, które pozornie nie wymagają stosowania zasad dostępności, jest niewykluczanie osób z ograniczeniami. Warto pamiętać o tym, że osoby z niepełnosprawnościami również są uczestnikami życia w sieci oraz stanowią grupę potencjalnych klientów.

Tomasz Łakomiak

UI/UX Designer w agencji strategiczno-kreatywne JAAQOB HOLDING™ . Specjalizuje się w projektowaniu cyfrowego doświadczenia użytkownika.